Pszczelarstwo jest jedną z najszlachetniejszych i najstarszych form działalności człowieka. W przeszłości starożytne ludy oddawały się pozyskiwaniu i wykorzystywaniu miodu, który jest uważany za jeden z najbardziej pożywnych pokarmów dzięki zawartości witamin, soli mineralnych i łatwo przyswajalnego cukru. Miód i inne naturalne produkty pszczele są rzeczywiście bardzo korzystne dla zdrowia ludzi i zwierząt. W ciągu ostatnich lat w branży pszczelarskiej dokonał się wielki postęp. Wprowadzono i wyselekcjonowano bardziej łagodne i wydajne rasy i krzyżówki, produkuje się bardzo praktyczne ule i sprzęt pszczelarski , oraz opracowano skuteczniejsze metody w zakresie profilaktyki i zwalczania chorób. Wszystko to przyczynia się do prowadzenia bardziej racjonalnej gospodarki pszczelarskiej przez pszczelarzy, ułatwienia jej prowadzenia i nadaniu jej bardziej optymistycznych perspektyw.
Aby świat był zielony, potrzeba czegoś więcej niż tylko gleby, wody i słońca. Co najmniej 30% upraw i 90% wszystkich roślin na świecie wymaga krzyżowego zapylania, aby się rozmnażać i rozprzestrzeniać, a najważniejszymi zapylaczami na świecie są pszczoły.
Niestety, populacja pszczół na świecie maleje.
Zmiany klimatyczne powodują, że niektóre kwiaty zakwitają wcześniej niż zwykle, pozostawiając pszczołom mniej źródeł pokarmu pod koniec sezonu. Pszczoły cierpią poprzez utratę siedlisk z powodu ogólnie pojętego rozwoju, zamykania gospodarstw rolnych i braku przyjaznych pszczołom kwiatów. Niektóre rodziny giną z powodu stosowania pestycydów neonikotynoidowych do ochrony roślin i zaprawiania nasion, lub z powodu szkodliwych pasożytów, takich jak roztocza.
Dobrą wiadomością jest to, że istnieją pewne sposoby mogące wspomóc odbudowę populacji pszczół. Zakładając ogród przyjazny pszczołom nie tylko zapewnimy zdrowie i energię bujnej roślinności, lecz również pomożemy pszczołom kontynuować odgrywanie kluczowej roli w ekosystemie.
W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat pojawiły się dowody na znaczny spadek populacji owadów zapylających. Badania wskazują, że w ciągu ostatnich 27 lat populacja owadów latających zmniejszyła się o 76%. Liczebność połowy gatunków owadów gwałtownie się zmniejsza i co najmniej jedna trzecia jest zagrożona wyginięciem. Utrata owadów zapylających może doprowadzić do sytuacji o katastrofalnych skutkach, ponieważ w grę wchodzi właściwe funkcjonowanie ekosystemów i produkcja żywności dla człowieka.
Główne zagrożenia dla owadów zapylających wynikają z działalności człowieka i są to:
Zmniejszenie się populacji zapylaczy doprowadzi do ograniczenia zapylania, co wpłynie ujemnie na utrzymanie bioróżnorodności dzikich roślin, stabilność ekosystemu, produkcję roślinną, bezpieczeństwo żywnościowe, praktyki rolnicze i dobrobyt ludzi.
Ochrona i odrodzenie tych gatunków ma kluczowe znaczenie dla przyszłości planety, jaką znamy. Rządy muszą podjąć skuteczne działania w celu zwalczania głównych zagrożeń dla tych gatunków.
Organizacje ekologiczne oraz środowisko naukowe domagają się wprowadzenia następujących środków:
Aby zrozumieć globalne znaczenie pszczół, musimy wiedzieć, co wnoszą one do świata i do ekosystemu.
Dopiero wtedy będziemy mogli zobaczyć, co stałoby się gdyby na świecie zabrakło pszczół i jak katastrofalne skutki by to miało.
Przeanalizujmy pięć powodów, dla których pszczoły są ważne dla środowiska.
1. Zapylanie
Jakie są Twoje ulubione letnie rośliny uprawne? Jeśli uwielbiasz jabłka, maliny, żurawinę, szparagi lub brokuły, powinieneś pokłonić się naszym kędzierzawym przyjaciołom.
Aby się rozmnażać i produkować, rośliny te wymagają przeniesienia pyłku z męskiego organu kwiatu (pylnik) na żeński (znamię słupka). Gdy pszczoły przemieszczają się z kwiatu na kwiat w poszukiwaniu nektaru, pozostawiają ziarna pyłku na lepkiej powierzchni słupka, umożliwiając roślinom zapylenie krzyżowe, rozwój i produkcję owoców i nasion.
Pszczoły zyskały reputację pracowitych zapylaczy miliardów roślin każdego roku, w tym milionów ha upraw rolnych. W rzeczywistości, zapylacze, np. pszczoły, odgrywają kluczową rolę w produkcji jednej trzeciej żywności. Bez nich, wiele roślin, na których bazuje nasza dieta, mogło by zniknąć bezpowrotnie.
2. Rozwój dzikich roślin
Zapylacze są niezbędne nie tylko dla owoców i warzyw uprawianych na roli. Wiele gatunków dzikich roślin również polega na owadach zapylających. Pszczoły są odpowiedzialne za produkcję wielu nasion, orzechów, jagód i owoców, które służą jako istotne źródło pożywienia dla dzikich zwierząt.
3. Źródło pokarmu
Pszczoły produkują miód do karmienia swoich rodzin podczas mroźnych zimowych miesięcy. Ludzie zbierają miód od tysięcy lat, ale nie jesteśmy jedynymi, którzy uważają go za słodką przekąskę. Różne owady, a nawet niedźwiedzie plądrują ule w poszukiwaniu pożywnego miodu (i larw pszczół).
Same pszczoły są również częścią łańcucha pokarmowego. Co najmniej 24 gatunki ptaków, w tym kos, i szpak, polują na pszczoły. Wiele pająków i owadów, takich jak ważki i szerszenie, również żywi się pszczołami.
4. Siedliska dzikiej przyrody
Pszczoły są znane z budowy skomplikowanych gniazd, ale pomagają również budować domy dla milionów innych owadów i zwierząt. Ich rola zapylaczy jest kluczowa dla wzrostu lasów tropikalnych, lasów sawanny i lasów liściastych strefy umiarkowanej. Wiele gatunków drzew, np. wierzby i topole, nie mogłoby rosnąć bez zapylaczy, takich jak pszczoły.
Nawet Twój własny ogród służy jako dom dla setek małych stworzeń, od ptaków i wiewiórek po tysiące maleńkich owadów. Gdyby zniknęły pszczoły, zniknęłyby również zwierzęta, których przetrwanie zależy od roślin.
5. Bioróżnorodność
Jako zapylacze, pszczoły odgrywają rolę w każdym aspekcie ekosystemu. Wspierają one wzrost drzew, krzewów i innych roślin, które służą jako pożywienie i schronienie dla stworzeń dużych i małych. Pszczoły przyczyniają się do tworzenia złożonych, wzajemnie powiązanych ekosystemów, które umożliwiają współistnienie wielu różnych gatunków.
Nie ma wątpliwości co do znaczenia pszczół dla naszych zasobów żywnościowych. Bez nich nasze ogrody byłyby ubogie, a talerze puste. Ale powinniśmy też pamiętać o innych powodach, dla których pszczoły są ważne dla środowiska.
Zdecydowana większość roślin kwitnących na całym świecie wymaga pomocy ze strony owadów zapylających do rozmnażania i w związku z tym do zachowania ciągłości istnienia gatunku. W sytuacji, gdyby zabrakło ciężko pracujących owadów zapylających, zbiory płodów rolnych mogłyby się zmniejszyć o połowę lub nawet więcej. To właśnie wskazuje jak wielkie znaczenie ma proces zapylania dokonywany przez pszczoły, trzmiele czy inne owady zapylające dla nas, dla zapewnienia nam żywności oraz dla zachowania bioróżnorodności. Jednak poza zaopatrzeniem w żywność, zapylaniem upraw i dziko rosnących roślin przez owady zapylające ich praca jest podstawą także wielu innych korzyści dla ludzkości.
Owady zapylające przyczyniają się do produkcji leków, biopaliw, kosmetyków a także materiałów budowlanych. Pszczoły są obecne w gospodarce człowieka od tysięcy lat wpłynęły tez na rozwój kultury, sztuki, technologii i edukacji.
Czasami wykorzystujemy to co one swoją ciężką praca wykonały a czasami są dla nas inspiracją. Najwięcej zasług przypisuje się pszczole miodnej która stała się wręcz symbolem pracowitości a ostatnio także symbolem walki o czyste i zdrowe środowisko.
Pszczoła miodna jest chyba jedynym gatunkiem owadów tworzącym kolonię jaki został „udomowiony” przez człowieka dla korzyści ekonomicznych, zdrowotnych oraz konsumpcyjnych.
Starajmy się chronić owady zapylające. Możemy to zrobić poprzez zwiększenie ich liczebności, zapewnienie im miejsc do gniazdowania oraz przede wszystkim zwiększenie bazy pokarmowej czyli zakładania łąk kwietnych, uprawiania roślin kwitnących w przydomowych ogródkach. Dzięki temu mamy szanse sprawić, że nam wszystkim będzie się żyło zdrowiej.